نصب تجهیزات بهداشتی

نصب تجهیزات بهداشتی یکی از نیازهایی است که برای افزایش آسایش و رفاه ساکنین یک خانه لازم به نظر میرسد. به همین منظور نصب لوازم و تجهیزات بهداشتی بایستی طبق موازین و مقررات و استاندارد نصب تجهیزات بهداشتی انجام شود تا خدشه ای برای استفاه راحت از آنها صورت نگیرد.

 لوازم بهداشتی و اکسسوری باید از متریال سخت ، بادوام و در برابر آب نفوذناپذیر ساخته شود. روی هر یک از لوازم بهداشتی، شیرها و دیگر لوازم آنها باید مارک کارخانه سازنده، یا استاندارد مورد تأییدی که ساخت بر طبق آن صورت گرفته است، به صورت ریختگی، برجسته، یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد. استفاده از لوازم بهداشتی خراب و دست دوم، آسیب دیده و معیوب مجاز نیست. لوله کشی و نصب شیرالات توکار و وال هنگ بایستی طبق روش های خاصی توسط متخصص انجام شود.

تعیین نقطه و مکان مناسب ؛ دریل کاری و طریقه نصب لوازم بهداشتی و تجهیزات همانند  اکسسوری ,  توالت فرنگی، روشویی و لوازم چینی بهداشتی ,  دستشویی،حمام، سینک ظرفشویی و سایر موارد می بایست بر پایه اصول و قوانینی صورت گیرد تا به بهترین شکل ممکن تمامی مراحل آن به خوبی در سریعترین زمان ممکن و با حداکثر سلیقه  و ظرافت کاری بیشتری به پیش رود. بنابراین اگر به دنبال نصب لوازم بهداشتی در ساختمان خود می باشید؛ می بایست کلیه مراحل اجرای آن را با رعایت استانداردها و قوانین کلی نصب به پیش ببرید.

استاندارد نصب تجهیزات سرویس بهداشتی

1-تعداد قطعات مورد نیاز بر حسب نوع کاربری ساختمان و تعداد استفاده کنندگان، باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات مشخص شوند.

2- برای هر فرد زن و مرد و حتی کودک باید لوازم بهداشتی، به تعداد کافی و به طور جداگانه پیشبینی شود، جز موارد زیر:

• طریقه نصب تجهیزات بهداشتی خانگی
• ساختمانهایی که تعداد کل جمعیت آن 8 نفر یا کمتر باشد.
• فروشگاههایی که مواد خوراکی یا آشامیدنی را برای مصرف در همان محل میفروشند و تعداد کل مشتریان همزمان آنها کمتر از 12 نفر باشد.

3- تعداد کاسه توالت شرقی و  نصب توالت فرنگی , شیرالات, روشویی، دوش و وان باید، به تناسب و تعداد کاربران، برای هر یک پیشبینی شود. اگر تعداد افراد مونث و مذکر مساوی است باید تعداد هر یک از لوازم بهداشتی نیز برابر باشد.

4- در مکان های عمومی  مانند ادارات دولتی و خصوصی و کارگاههای ، گروه های بهداشتی (توالت، دستشویی، غیره) باید در مجاورت محل کار افراد باشد .

• فاصله طولی بین محل کار تا لوازم بهداشتی نباید بیش از 80 متر باشد. فاصلهای که در ارتفاع، برای دسترسی به گروه بهداشتی باید طی شود نباید بیش از 1 طبقه زیرین یا فوقانی باشد.
• در فروشگاههای زنجیره ای، فاصله افقی تا لوازم بهداشتی، نباید بیش از 50 متر باشد در محلهای کار باید برای مراجعان و کارکنان، لوازم بهداشتی جداگانه آماده سازی شود، مگر آنکه تعداد مراجعان کمتر از 100 نفر در روز باشد.

5- در فضاهای فروشگاهی مانند رستوران، مال ها , باشگاه، مراکز عمومی و تجاری، باید برای مشتریان و کارکنان لوازم بهداشتی جداگانه پیشبینی شود. لوله کشی فرنگی و نصب شیرالات بایستی مخصوص فرنگی و ایرانی مختص فرنگی باشد .

• در فروشگاهها و اماکن غیرخصوصی، که در آنها مواد خوراکی و آشامیدنی برای مصرف در همان محل فروخته نمیشود، اگر تعداد مراجعان در روز کمتر از 120 نفر باشد، لازم نیست برای آنها لوازم بهداشتی جداگانه پیشبینی شود.
• انواعی از وسایل بهداشتی که روی کف یا به دیوار نصب میشوند و لوله فاضلاب از کف یا دیوار به آنها متصل میشود، باید با پیچ و مهره قوی و مناسب ، و مقاوم در برابر خوردگی، به کف یا دیوار محکم شوند.
• اتصال لوله خروجی فاضلاب لوازم بهداشتی، که به لوله فاضلاب خروجی از کف یا دیوار متصل میشود، باید کاملاً بدون نشتی  باشد.
• دستشویی، توالت فرنگی ، پیسوار و دیگر لوازم بهداشتی که به دیوار قابل متصل شدن هستند، باید طوری به اجزای ساختمان متصل و محکم شوند که وزن این لوازم بهداشتی به لوله ها و اتصال فشار وارد نکند.
• لوازم بهداشتی باید در شرایط کاملا تراز  به موازات سطح دیوارهای مجاور نصب شوند.
• فشار و میزان آب مورد نیاز برای لوازم بهداشتی به اندازه باشد.

• محل نصب تجهیزات بهداشتی

  1- تجهیزات بهداشتی باید در محلی نصب شوند که تمیز کردن سطوح آنها و سطوح کف و دیوار اطراف آنها به راحتی ممکن باشد.

• برای تسهیل درنظافت کف بهتر است لوله های هر یک از لوازم بهداشتی، از سطوح دیوار نزدیک آن به شبکه لوله کشی ساختمان متصل شود.

• 2- تعویض قطعات لوازم بهداشتی

• اگر اتصال لوله فاضلابی  لوازم بهداشتی از نوع پدالی یا دستی با واسطه لاستیک یا مواد آببند دیگر باشد، بایستی برای دسترسی به این نوع اتصال، به دیوار پشت آن یک درب کوچک نصب شود، یا فضای سرویس در اطراف آن پیشبینی شود، یا روشهای دیگری که این دسترسی را آسان کند، اتخاذ شود.
• اگر نتوان امکان دسترسی را اماده کرد، اتصال از نوع فشاری مجاز نیست و اتصال باید از نوع صلب مانند اتصال لحیمی، جوشی، دنده ای و غیره باشد.

• تخلیه فاضلاب لوازم بهداشتی 

  1- بعضی تجهیزات بهداشتی که احتمال دهانه تخلیه فاضلاب آنها، با درپوش موقتی مسدود شود، باید خروجی اضطراری داشته باشد. سرریز باید در فاصله ای باشد که، در زمان بسته بودن درپوش، سطح آب هرگز نتواند از تراز سرریز بالاتر رود، و هنگام باز شدن درپوش و تخلیه آب، هیچ آبی در لوله باقی نماند.

  2- لوله خروجی اضطراری آب سرریز باید به لوله فاضلاب خروجی از لوازم بهداشتی، قبل از سیفون، متصل شود. چرا که قیمت لوله بازکنی و رفع گرفتگی لوله بالاست.

•  اجرای کار و نصب تأسیسات بهداشتی باید با رعایت استحکام و مقاومت سازهای ساختمان انجام گیرد و مراقبت شود که در جریان اجرای تأسیسات و بهره برداری از لوازم بهداشتی هیچ آسیبی به دیوارها و دیگر اجزای ساختمان وارد نشود. در نصب تجهیزات بهداشتی مانند فرنگی بایستی راه برای کندن و اعمال رفع گرفتگی توالت فرنگی باز باشد.

• 3- هیچ یک  از المان های لوله  و دیگر اجزای تأسیسات بهداشتی، جز کفشوی یا حوضچه و پمپ تخلیه آب کف چاله آسانسور نباید در داخل چاه آسانسور یا پارکینگ و مشاعات ، نصب شود.

  4- تخلیه این کفشور چاله آسانسور باید با اتصال غیر مستقیم به شبکه لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان انجام گیرد.

  مشخصات نصب لوازم بهداشتی ساختمان

  - اگر در یک سازه مسکونی یا غیر مسکونی ، به سبب وجود تأسیسات بهداشتی یا فقدان آن، از نظر بهداشتی یا ایمنی حادثه غیرقابل پیش بینی رخ دهد، صاحب ساختمان یا وکیل او، باید برای رفع  این  اشکالات، با انجام اصلاحات لازم در تأسیسات بهداشتی موجود، تا زمانی که وضعیت سلامت و ایمنی پدید آید، اقدام کند. باید جایی برای نصب ماشین لباسشویی و ظرفشویی پیش بینی شده و طبق آن لوله کشی فاضلاب انجام شود.

  - هر قسمت از ساختمان که در نتیجه نصب، تعمیر، یا بازسازی تاسیسات بهداشتی موجود، مایع خرابی، تغییر یا جابجایی شود، باید پس از انجام کارهای مربوط به تأسیسات بهداشتی، دوباره به حالت قابل قبول، بی خطر و ایمن بازسازی شود.

   مکان  نصب تجهیزات بهداشتی

  - محلنصب توالت، دستشویی، دوش، سینک و دیگر لوازم بهداشتی باید روشنائی و تعویض هوا داشته باشد.

  - لوازم بهداشتی و لوله کشی های مربوط به آن ها باید طوری از موقعیت نصب قرار بگیرند ,  که مانع باز و بسته شدن عادی پنجره ها و درها نشوند.

  - کف و بدنه سرویس بهداشتی که در آن توالت نصب می شود، باید نسبتا صاف با شیب استاندارد، قابل شستشو و عایق کاری شده  باشد.

  - هر توالت شرقی یا فرنگی یا حمام که در ساختمان های عمومی برای استفاده مراجعان یا کارگران نصب می شود باید با دیوار یا تیغه و در، به صورت اتاقک خصوصی، از فضاهای جانبی جدا شود.

  در یک سرویس حمام دستشویی بهداشتی با یک توالت، که برای استفاده 1 نفر پیش بینی شده است و در آن قفل می شود، پیش بینی دیوار، تیغه و در جداکننده برای توالت ضروری نیست. 

• جهت آشنایی به هزینه و نحوه نصب توالت فرنگی وال هنگ بر روی لینک کلیک کنید.

• لوله کشی آب و فاضلاب سرویس بهداشتی

  - در صورت وجود آب و فاضلاب شهری و در دسترس بودن شبکه لوله کشی آب شهری، لوله کشی توزیع آب مصرفی ساختمان، باید از آب شهری تامین گردد .

  -اگر در منطقه احداث ساختمان، تاسیسات لوله کشی فاضلاب شهری موجود و در دسترس نباشد، باید برای دفع فاضلاب ساختمان، با استفاده از یکی از روش های مورد تأیید اقدام شود.

  - اگر در ساختمان شبکه لوله کشی فاضلاب خاکستری پیش بینی شود، فاضلاب خروجی از وان, جکوزی، زیردوشی، دستشویی، لگن یا ماشین لباسشویی ممکن است به شبکه لوله کشی فاضلاب خاکستری هدایت شود.

  - وارد کردن و ریختن هر گونه خاکستر، باقی مانده غذا، مواد پارچه ای (مانند کهنه و قاب دستمال)، مواد سمی، مواد قابل اشتغال یا قابل انفجار، گازها، مواد نفتی و چربی و مواد غیر قابل انحلال دیگری که ممکن است باعث گرفتگی، مسدود شدن، آسیب دیدن یا اضافه بار شود، به لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان و شبکه لوله کشی فاضلاب شهری ممنوع است.

   - فاضلاب خروجی از پساب های کارخانجات و تولیدی نباید وارد لوله کشی فاضلاب بهداشتی ساختمان شود. ورود فاضلاب صنعتی به شبکه فاضلاب شهری به شرطی مجاز است که سازمان مسئول فاضلاب شهری هدایت آن را به شبکه فاضلاب شهری مجاز بداند.

  روی هر طول لوله، هر قطعه از فیتینگ های لوله کشی و هریک از لوازم بهداشتی باید نام یا برند سازنده، به طور برجسته، با مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.

  - تجهیزاتی که در تأسیسات بهداشتی ساختمان به کار می رود باید طبق دستورالعملی نصب شود که در استاندارد هر یک داده شده است.

  1- در صورتی که دفترچه نصب تجهیزات بهداشتی در دست نباشد، نصب هر یک از مصالح باید با رعایت راهنمای کارخانه سازنده صورت گیرد.

  2- لوله، فیتینگ و دیگر اجزای لوله کشی غیرفلزی باید گواهی آزمایش و مطابقت آن با استانداردهای مراجع صلاحیت دار بهداشتی را داشته باشد.

   3- لوله، اتصالات و دیگر اجزای لوله کشی پلیمری، که در لوله کشی آب مصرفی ساختمان به کار می رود، باید تاییدیه  بهداشتی را برای توزیع آب آشامیدنی داشته باشند.

  4- گواهی آزمایش

   5- هر یک از اجزای لوله کشی، لوازم بهداشتی، شیرهای برداشت آب و وسایل که در تأسیسات بهداشتی ساختمان به کار می رود باید از یک شرکت معتبر گواهی آزمایش و مطابقت آن با استانداردی که بر طبق آن ساخته شده است، داشته باشد.

  مدارک باید شامل جزئیات لازم برای مطابقت آن، با الزامات مندرج در استاندارد مربوط و در مورد آزمایش هر قطعه یا دستگاه باشد.

  -موسسه گواهی کننده باید شخصیت حقوقی داشته باشد و دارای صلاحیت لازم برای آزمایش مورد نظر باشد.

  -موسسه گواهی کننده، باید به ابزار و تجهیزات لازم برای آزمایش مورد نظر مجهز باشد.

  - موسسه گواهی کننده باید نیروی انسانی کار آزموده و با تجربه، که برای انجام عملیات آزمون و تخمین آن آموزش دیده باشد، در استخدام داشته باشد.

  امنیت تاسیسات

  - لوله هایی که از زیر یا داخل پی، یا دیوار باربر ساختمان عبور می کنند، باید در برابر شکسته شدن بر اثر بار وارده حفاظت شوند. در این حالت لوله باید در داخل غلاف فلزی قرار گیرد، یا از زیر طاقی ساخته شده با مصالح ساختمانی مقاوم بگذرد. قطر غلاف لوله در داخل پی باید دست کم دو اندازه از قطر لوله بزرگتر باشد.

  - اگر لوله از داخل محیط یا مصالح خورنده ای که ممکن است بر سطح خارجی لوله اثر خوردگی داشته باشد، عبور کند باید سطح خارجی لوله در برابر خوردگی، با اندود یا روکش مقاوم در برابر خوردگی حفاظت شود.

   1- اندود یا روکش نباید مانع حرکت لوله، ناشی از انقباض و انبساط شود.

  - هر نوع لوله کشی در تأسیسات بهداشتی باید به ترتیبی نصب شود که فشارهای وارد بر آن بیش از آنچه در ساخت لوله پیش بینی شده، نباشد. عبور لوله از دیوارها، تیغه ها، سقف و کف باید از داخل غلاف لوله صورت گیرد.

  2- فاصله بین سطح خارجی لوله و سطح داخلی غلاف باید با مواد قابل انعطاف پر شود.

  3-در صورتی که غلاف در دیوار آتش نصب می شود، موادی که برای پر کردن فاصله به کار می رود، باید همان مقاومتی را داشته باشد که برای دیوار آتش تعیین شده است.

  4- اطراف لوله هواکش فاضلاب که از بام عبور می کند باید به کمک مواد آب بند مانند ورق سربی، ورق فولادی گالوانیزه، ورق آلومینیومی و ورق پلاستیکی، در برابر نفوذ رطوبت و آب، آب بندی شود.

  5- آن بخش از لوله کشی آب مصرفی، فاضلاب یا آب باران، که در خارج از ساختمان و زیر همکف و در داخل زمین نصب می شود باید با توجه به درجه حرارت هوای محل سطح زیر بنا، زیر خط تراز یخبندان و عمق مناسب قرار گیرد. لوله های آب مصرفی، فاضلاب یا آب باران در داخل دیوارهای خارجی ساختمان، یا هرجای دیگری که در معرض یخ زدگی قرار می گیرند، باید با پوشش ایزولاسیون حرارتی یا گرم کردن لوله، در برابر یخ زدن حفاظت شوند.

• انواع سرویس بهداشتی و ویژگیهای محل نصب تجهیزات

• روی لبه تخلیه آب دستشویی باید شبکه قابل برداشتن و مقاوم در برابر خوردگی قرار گیرد.
• مجری لوله کشی دهانه تخلیه آب دستشویی باید با امکان قرار دادن درپوش غیردایم باشد و دستشویی سرریز را ملاحظه  قرار دهد .
• قطر دهانه تخلیه آب روشویی باید دستکم 45 میلیمتر باشد.
• اگر دستشویی به صورت کاسه های سرتاسری باشد، هر 60 سانتیمتر طول آن باید به عنوان یک دستشویی لحاظ شود و همه الزامات مندرج در این مقررات در مورد آن رعایت شود.
• فاصله محور دستشویی از سطح دیوار مجاور یا هر مانع دیگر، نباید کمتر از 55 سانتیمتر باشد.

• شیر پیسوار

• شیر پیسواری که در اماکن عمومی نصب میشوند باید کنترل بارز و قابل دسترسی داشته باشند.
• کف و دیوار اطراف پیسوار باید دستکم تا 60 سانتیمتر از جلو و به ارتفاع 120 سانتیمتر از کف و 80 سانتیمتر در هر طرف، با نوار تفلون و مقاوم در برابر نفوذ رطوبت ساخته شود و سطوح آن کاملاً صاف و صیقلی باشد.

• شیر دوش

  1- علم شیر دوش باید با بست به دیوار پشت دوش ثابت و محکم شود.

  2-کابین حمام

• سطح اتاقک دوش بایستی حداقل نیم مترمربع باشد .
• کابین دوش ممکن است مدلهای مختلف داشته باشد. در شکل مربع هر ضلع، در مدل مثلث ارتفاع، و در حالت گرد یا بیضی قطر آن نباید کمتر از 90 سانتیمتر باشد. فضایی که برای شیر، جاصابونی، دستگیره و دیگر تجهیزات لازم است باید خارج از اندازه های داده شده برای کابین دوش باشد.
• دیوار اطراف اتاقک باید حداقل تا ارتفاع 1/80 متر با مواد آب بند و مقاوم در برابر نفوذ رطوبت ساخته شود و سطوح آن کاملاً صاف و صیقلی و قابل شستشو باشد.
• پنجره و درهای شیشه ای اتاقک دوش باید طبق استانداردهای ایمنی باشد.

• 3- نصب زیردوشی

• کف اتاقک دوش یا زیردوشی باید به حالت تراز روی زیرسازی نرم و صاف کار گذاشته شود.
• کف اتاقک دوش یا زیردوشی باید کاملاً بدون درز، آببند و مقاوم در برابر نفوذ رطوبت باشد.
• لبه های زیردوشی باید در همه طرف 50 میلیمتر نسبت به کف آن بالاتر باشد.
• اتصال لوله فاضلاب تخلیه زیردوشی یا کفشوی کف اتاقک به لوله فاضلاب ساختمان باید کامًلا آببند و گازبند باشد. از درزهای اطراف کفشوی یا زیردوشی نباید آب و رطوبت به داخل اجزای ساختمان نفوذ پیدا کند
• قطر اسمی لوله تخلیه کفشوی کف اتاقک یا زیردوشی نباید از 45 میلیمتر کمتر باشد. روی دهانه تخلیه باید شبکه مقاوم در برابر خوردگی و قابل برداشتن نصب شود که سوراخ های آن از 7 میلیمتر بزرگتر نباشد.
• اگر در یک فضای ساختمان چند اتاقک دوش، فقط با یک دهانه تخلیه پیشبینی شده باشد شیببندی کف باید طوری صورت گیرد که فاضلاب یک اتاقک از داخل اتاقک دیگر عبور نکند.

• نصب سینک ظرفشویی

• روی دهانه تخلیه آب سینک باید توری قرار گیرد که در برابر خوردگی مقاوم و قابل برداشتن باشد.
• اگر دهانه تخلیه آب سینک با امکان قرار دادن درپوش غیردایم باشد باید برای لگن سینک سرریز پیشبینی شود.
• قطر دهانه تخلیه آب سینک باید دستکم 50 میلیمتر باشد.
• اگر سینک به صورت لگن سرتاسری باشد باید هر 60 سانتیمتر طول آن به عنوان یک سینک مستقل ملاحظه شود و همه الزامات مندرج در این مقررات در مورد آن رعایت شود.

• نصب کفشور فاضلاب

  1- قطر گلوگاه خروجی کفشوی نباید از 60 میلیمتر کمتر باشد.

• در ساختمانهای بزرگ قطر اسمی دهانه خروجی کفشوی نباید کمتر از 90 میلیمتر باشد.

• 2- کفشوی باید شترگلویی داشته باشد .

  شستشوی توالت و پیسوار

  1- توالت، پیسوار و لوازم بهداشتی دیگری که تخلیه فاضلاب آنها با عمل سیفونی صورت میگیرد، باید به شیرگازی  یا فلاش تانک مجهز باشد، که هر بار حجم مشخصی آب برای شستشوی لگن و پر کردن دوباره سیفون از آن ریزش کند.

• هر توالت یا پیسوار باید یک عدد فلاش والو یا فلاش تانک مخصوص خود داشته باشد.
• توالت در ساختمانهای عمومی با فلاش والو و در ساختمانهای دیگر با فلاش تانک باشد.

• 2- نصب سیفون دیواری یا فلاش تانک

• اگر فلاش تانک دکمه ای یا طنابی غیر اتوماتیک نصب میشود ، باید به کمک شیر شناور یا هر مکانیسم دیگری، پس از هر بار ریزش آب، دوباره مخزن را، تا تراز معین از آب پرکند و پس از آن شیر فلوتری ورود آب اتوماتیک بسته شود.
• فلاش تانک اتوماتیک باید وسیلهای داشته باشد که به طور منظم، پس از گذشت هر فاصله زمانی معین، عمل ریزش آب را به طور کامل انجام دهد.